คูมือ
ความปลอดภัยในการปฏิบัติงานกับสารเคมี
สําหรับหองปฏิบัติการทางการแพทย
(Chemical Safety for Medical Laboratory)
คณะอนุกรรมการจัดทํามาตรฐานกลางทางหองปฏิบัติการ
คณะกรรมการพัฒนาคุณภาพทางหองปฏิบัติการ
คณะแพทยศาสตรศิริราชพยาบาล
มิถุนายน 2549
ii
คํานํา
คณะแพทยศาสตรศิริราชพยาบาล ประกอบดวยหองปฏิบัติการสําหรับงานบริการผูปวย งานวิจยั และ
งานการเรียนการสอน รวมกนัถึงกวา 130 หองปฏิบัติการ มีการใชสารเคมีแตกตางกันมาก ทั้งชนดิและปริมาณ
กระบวนการจดัการสารเคมี อันไดแก การจัดซื้อ การเกบ็ การใช และการกําจัดนั้น หากทําไปอยางไมถูกตอง
อาจกอใหเกิดอันตรายไดในทุกขั้นตอน คณะอนุกรรมการจัดทํามาตรฐานกลางทางหองปฏิบัติการ
ในสังกัด
คณะกรรมการพัฒนาคุณภาพทางหองปฏบิัติการ
จึงไดจัดทําคูมือความปลอดภัยในการปฏิบัติงานกับสารเคมี
สําหรับหองปฏบิัติการทางการแพทยฉบับนีข้ึ้น โดยมีจดุประสงคดังนี ้
1.
ใหความรูเกี่ยวกับหลักการทํางานกับสารเคมีอยางปลอดภัยตอทั้งผูปฏิบัติงาน ผูปวย และสิ่งแวดลอม
2.
กําหนดแนวทางปฏิบัติขั้นพื้นฐานในการจัดการสารเคมีตามมาตรฐานสากล
เพื่อใหทกุหองปฏิบัติการที่
เกี่ยวของในคณะฯ ไดถือปฏิบัติเปนมาตรฐานเดียวกัน
การจัดทําคูมือฉบับนี้มีความยากเปนอันมาก ทั้งนี้เพราะสารเคมีที่ใชในคณะฯ มีความหลากหลาย รวมทั้ง
มีรายละเอียดในการปฏิบัติของสารเคมีแตละชนิดแตกตางกันไป คณะผูเรียบเรียงไดพยายามคัดเฉพาะหลักปฏิบัติ
ที่ครอบคลุมสารเคมีที่ใชเปนสวนใหญ รวมถึงหลักปฏิบติัทั่วไปสําหรับผูปฏิบัติงานที่จะชวยปองกันอุบัติเหตุเกี่ยว
กับสารเคม ี อยางไรก็ตามผูปฏิบัติงานทุกทานจําเปนตองศึกษาเอกสารความปลอดภัยของสารเคมีอันตรายที่ตอง
สัมผัสในการปฏิบัติงานเพิ่มเติมจากคําแนะนําทั่วไปในคูมือฉบับนี้ดวย เพื่อใหเกิดความปลอดภัยอยางแทจริง
คณะผูจัดทําและคณะกรรมการพัฒนาคุณภาพทางหองปฏิบัติการหวังเปนอยางยิ่งวา คูมือชุดนี้จะชวยให
ทุกหองปฏิบัติการที่เกี่ยวของมีมาตรฐานขั้นพื้นฐานที่เหมือนกัน และเปนที่ยอมรับของสังคม และแวดวงวิชาชีพที่
เกี่ยวของ ขอขอบคุณทุกทานที่ไดมีสวนรวมในการจัดทําคูมือฉบับนี ้ โดยเฉพาะอยางยิ่ง ผศ.พญ.ปาริชาติ เพิ่ม
พิกุล ภาควิชาเวชศาสตรการธนาคารเลือด และคุณสุวัฒน ดํานิล ภาควิชาวิทยาภูมิคุมกัน